दानपेटी....

तो त्या दानपेटीत दररोज पांच रुपये टाकायचा......

त्याचे ते नियमित देवळात येणे, देवाला नमस्कार करणे आणि दानपेटीत पांच रुपये टाकणे तिथल्या विश्वस्थांच्या ध्यानात आले होते. त्याच्या साध्या कपड्यावरून व सायकलच्या वापरावरून तो निम्नवर्गीय गरीब भक्त आहे हे सहज लक्षात येत होते. कधी कधी तो आपल्या बायकोला व एका मुलीला बरोबर  घेऊन यायचा.  तेंव्हासुद्धा कापूर, बुक्का, उदबत्ती न घेता पाच रुपयाचे ते नियमित देवये पेटीत टाकायचा. एखाद्या दिवशी नाही आला तर दुसऱ्या दिवशी दहा रुपये पेटीत न चुकता पडायचे. त्याच्या या नित्यक्रमात कधी खंड पडल्याचे तिथल्या पुजाऱ्याने आणि विश्वस्थानी पाहिले नव्हते. त्यामुळे तो आदराचा विषय झालेला होता.

अशी वीस वर्षे संपली. महागाई किंवा उत्पन्नातील वाढ याचा त्याने आपल्या दानपेटीतील पाच रुपयात कधी बदल केला नाही किंवा वाढ केली नाही. आता तर रस्त्यावर लहानमोठे सर्व   स्कुटर, मोटार सायकल घेऊन दिमाखात येत व ऐटीत निघून जात . मात्र त्याच्या सायकलीवरून येण्याजाण्यात कधी फरक पडला नाही. सध्या त्याचे आयुष्य थोडे ओढग्रस्त असावे असे जाणवत होते. तरीही दानपेटीतील पाच रुपयांचा नित्यक्रम त्या गरीबाने चुकविला नाही. त्याची मुलगी मोठी झाली होती व कदाचित तिची काळजी त्याला सलत असावी. कधी कोणाजवळ बोलला मात्र नाही. त्याला देवळाच्या ओट्यावर शून्यात नजर लावून बसलेला अनेक वेळा त्या विश्वस्थानी पाहिले देखील. मात्र हा आपणहून कोणाशी बोलत नसे किंवा आपले दुखडे सांगीत नसे. सध्या तो जास्तच चिंताक्रांत दिसत होता.

एके दिवशी देवळाच्या विश्वस्थानी हिय्या केला व आपुलकीने  त्याला विचारले की सध्या असे चिंताक्रांत का असता ? तुमचे काम सुटले आहे काय ? कसली चिंता भेडसावत आहे ? तो कसनुसे हसला. बोलला ," कांही नाही हो, मुलीचे लग्न ठरलेय व पैशाची जोडणी कांही झालेली नाही. स्थळ चांगले आहे. हातचे जाऊ नये असे वाटतेय. पण आता हात तरी कोणाकडे पसरायचे ? मी हा असा पैशाने दुबळा. कामाचा मालकही फारसे कांही उचलून द्यायला तयार नाही. म्हणून काळजीत आहे, इतकेच. बघू देव यातून कसा काय मार्ग काढतोय ते ?"

" अरे पण खर्च तरी किती आहे ?" विश्वस्थ.
"पंचवीस-तीस हजार तरी नक्की लागणार हो." तो

त्या दिवशी काय झाले कुणास ठाऊक. त्या विश्वस्थाच्या डोक्यातून तो विषय कांही जाईना. रात्री झोपतानाही त्याचाच विचार. रात्री वरचेवर जाग आल्यामुळे झोपदेखील नाही झाली. पहाटे त्याला एक स्वप्न पडले. स्वप्नात पाच रुपयांची नाणी तो मोजत होता. जागा झाला व स्वप्न जसेच्या तसे त्याला आठवू लागले , खाऊ लागले. त्याने देवाकडे पाहिले. तो चोरासारखा बेरकी हसत असलेला त्याला दिसला. तो पटकन उठला. वही घेतली व हिशोब करू लागला. एकूण वर्षे वीस. एकूण दिवस ७३००/- दररोज रुपये पाच ने झाले ३६५००/-. त्याने ३६५००/- ची एक थैली तयार केली व शांतपणे झोपी गेला. झोपेत पुन्हा तेच स्वप्न ! तो जागा झाला व आठवू लागला. पाच रुपयांची नाणी आपण मोजत होतो हे स्वच्छपणे त्यास आठवले. दानपेटीतील जमा पैसे आपण एफडी'त ठेवतो हेही त्यास आठवले . त्यांनी हिशोब केला. सरासरी जमा रुपये १८२५०/- वर्षाचे अंदाजे व्याज २०००/-. वीस वर्षांचे झाले ४००००/- म्हणजे सरळ व्याजाने त्या गरीबाच्या दररोजच्या पाच रुपयांचे मुद्दलासह होतात रुपये ७६५००/- आणि हा चिंताक्रांत आहे पंचवीस हजारासाठी !

तो विश्वस्थ आता निश्चिन्त झाला होता. त्याने देवाच्या तिजोरीतून शहाहत्तर हजार पाचशेची थैली तयार करून ठेवली. आता त्यास शांत झोप लागली. नेहमीप्रमाणे दुसऱ्या दिवशी तो गरीब देवळात आला. त्याने देवाला नमस्कार केला. तिथल्या दानपेटीत रुपये पाच टाकले व ओट्यावर जाऊन बसला. तो विश्वस्थ देवळातील आणखी कांही सज्जनांना घेऊन तिथे आला व त्याने ती थैली त्या गरिबाला दिली . सांगितले," बाबा रे , तू दररोज देवाला पाच रुपये प्रमाणे या वीस वर्षांत ३६५००/- रुपये  वाहिलेस.  वीस वर्षांत त्याचे ७६५००/- रुपये झालेत, जे देवाकडे सुरक्षित आहेत . आज तुझी नड आहे व देवाची इच्छा आहे की ते तुला उपयोगी पडू देत . म्हणून तुझे पैसे तू मोजून घे !"

गरीब चकित झाला. त्याला दिवसा उजेडी जसे कांही मोठे स्वप्न पडले होते. तो ती थैली घेऊन देवाजवळ गेला व रडू लागला. सर्वजण खूप भावूक झाले. देव प्रसन्न हसत होता. गरीबाचा पाय देवळाबाहेर निघत नव्हता. तो मात्र थैली घेऊन तिथेच बसून राहिला. त्याची पत्नी व मुलगी त्याला शोधत देवळात आली. त्याने घडलेले वर्तमान त्या दोघींना सांगितले. त्यांच्या डोळ्यातून आनंदाश्रू वाहू लागले. बघणारे सर्वजण देवाचा जयजयकार करू लागले. आता पत्नी व मुलगी त्याला घरी चला असे विनवू लागली. पण त्याचा पाय तिथून निघत नव्हता . 'माझे दान देवाने परत तर नाही ना केले ?' असे त्याचे मन त्यास खाऊ लागले. काय करावे त्याला सुचेना. त्याने विश्वस्थाना बोलावले व मी जे देवाला पाच रुपये वाहिले त्याचे वीस वर्षात किती होतात असे विचारले . त्यांनी सांगितले की ३६५००/- होतात. गरीबाने थैलीतील ३६५००/- रुपये काढले व पुन्हा त्या दानपेटीत टाकले. आता त्याच्या चेहऱ्यावरील ताण नाहीसा झाला. सर्व उपस्थित चकित झाले. त्यांनी त्याला विचारले की हे तू काय केलेस ? तो बोलला ," मी देवाला जेवढे वाहिले तेवढे परत करतोय . तो माझ्यासाठी देवाला मी दिलेला नैवद्य होता. उद्याचा माझा पाच रुपयांचा नैवद्य आता मी निश्चिन्त मनाने देवास वाहीन. अन्यथा माझ्या येणाऱ्या रात्री मी  तळमळत काढल्या असत्या. आता मला शांत झोप लागेल. देवाने दिलेल्या या उरलेल्या पैशात माझ्या मुलीचे लग्न थाटामाटात होईल. आता मी घरी जातो आहे ."

आणि प्रसन्न चेहऱ्याने ते कुटुंब घरची वाट चालू लागले. देवाचा प्रसन्न चेहरा मात्र आणखी उजळला होता !   थेंबाथेंबाने देवाकडे आपण साठविलेली कोणतीही गोष्ट ; मग ते पैसे असोत किंवा देवाचे आशीर्वाद असोत, कालांतराने अशी महाकाय होत असते व आयुष्यातील कठीण वेळा सहज दूर करते !
आपण निस्वार्थपणे केलेले कुठलेही सत्कार्य कधीच वाया जात नाही...केंव्हा ना केंव्हा आयुष्याच्या कुठल्यातरी टप्प्यावर ते तुम्हाला फळ देऊन जाते...

घरीच राहा...सुरक्षित राहा...स्वतःची व आपल्या कुटुंबांची काळजी घ्या...नेहमी मास्क वापरा...सुरक्षित अंतर ठेवा...सॅनिटायझर चा वापर करा...गरज असेल तरच घराबाहेर पडा... 

 ।। दंडवत प्रणाम ।।